بسیاری از مبتلایان اطلاعات کافی درباره بیماری فیستول مقعدی ندارند و زمانی که به آن مبتلا می‌شوند با مصرف داروهای آنتی بیوتیک و روش‌های خانگی سعی در درمان این عارضه دارند. در صورتی که بیماری فیستول با دارو درمان نمی‌شود و برای درمان آن نیاز به روش‌های پزشکی است. در ادامه به بررسی اینکه علت و علائم فیستول چیست خواهیم پرداخت:فیستول چیست؟فیستول مقعدی یا ناسور کانال و مجرایی است که زیر پوست تشکیل و غدد عفونی مسدود شده را به بخش آبسه شده مقعد متصل می‌کند. این عارضه می‌تواند با یا بدون آبسه مقعد تشکیل و درست به پوست نزدیک مقعد متصل شود.به عبارت ساده تر به هر نوع ارتباط غیر طبیعی و یا مجرای ارتباطی بین دو اندام مختلف و یا دو بخش جداگانه از بدن که از آن عفونت خارج می‌شود، فیستول اطلاق داده می‌شود.گفتنی است فیستول مقعدی می‌تواند باعث خونریزی و ترشح در هنگام عبور مدفوع شود، به گونه ای که بیمار احساس درد را تجربه نماید.جالب است بدانیم که محتویات میکروبی داخل روده بزرگ از طریق مجرای فیستول، به زیر پوست راه پیدا می‌کند و در بعضی از مواقع، باعث ایجاد عفونت، ترشح، آبسه و یا ایجاد حالتی مثل جوش چرکی می‌شود که البته این عارضه باعث بروز درد و ترشح می‌شود.اما این در حالی است که پس از تخلیه شدن ترشحات، احساس درد نیز برطرف خواهد شد. به طور کلی فیستول مقعد یک اصطلاح پزشکی است که به ایجاد مجرایی بین پوست، عضلات مقعد و قسمت پایانی دستگاه گوارش (مقعد) گفته می‌شود.باید توجه داشت که اگر مسیر فیستول از میان عضله اسفنکتر خارجی بگذرد، این بیماری از نوع High میباشد و در صورتی که مسیر فیستول کوتاه بوده و اسفنکتر خارجی را دربر نگیرد، از نوع low است.
همان گونه که می‌دانیم در سراسر روده بزرگ و به ویژه در نزدیکی محل خروج مدفوع (مقعد)، غده‌هایی وجود دارد که مانند غده‌های عرق، مسئول ترشح موادی هستند که بسته به نوع مواد مترشحه، نقش خود را در تامین سلامت کلی بدن ایفا می‌کنند.دهانه این غده‌ها به داخل روده باز می‌شود و ترشحات آن ها از این طریق به داخل روده بزرگ تخلیه می‌شود، اما در صورت بروز این بیماری این قاعده از بین خواهد رفت.علائم بیماری فیستول مقعدیجالب است بدانیم که علائم بیماری فیستول متعدد می‌باشد، اما به طور کلی بیمار در بیشتر موارد تنها به دلیل ترشح مداوم یا متناوب عفونت از دهانه خارجی فیستول به پزشک مراجعه می‌کند و از آن جا که ترشحات فیستول همیشه تخلیه می‌شود، لذا درد نمی‌تواند عامل مهمی برای مراجعه بیماران باشد.اما در مقابل احساس سوزش یا خارش ناشی از ترشحات می‌تواند عامل اصلی مراجعه بیماران محسوب شود.گفتنی است در اکثر موارد به هنگام معاینه این بیماران، دهانه خارجی مجرای فیستول قابل مشاهده می‌باشد. به طوری که که گاهی یک سوراخ یا برجستگی که از آن چرک خارج می‌شود قابل مشاهده است. مجرای فیستول مانند طنابی لمس می‌شود و مسیر آن در مجاورت اسفنکتر و سوراخ اولیه قابل لمس است، اما به طور کلی می‌توان علائم ذیل را جزء نشانه های اصلی این بیماری برشمرد:

• ترشح مداوم یا متناوب


• وجود یک برجستگی سفت و دردناک به هنگام لمس


• یک درد ثابت و ضربان دار که ممکن است هنگام نشستن، حرکت کردن، مدفوع یا سرفه بدتر شود


• التهاب و تغییر رنگ پوست اطراف فیستول


• در مواقعی درجه حرارت بالا (تب) در صورت داشتن آبسه


• مشکل در کنترل حرکات روده (بی اختیاری روده) در برخی موارد

دلایل ابتلا به بیماری فیستول مقعدی چیست؟مهم ترین علت ایجاد بیماری فیستول مقعد، ابتلا به آبسه می‌باشد. هر چند می‌توان دلایل دیگری را در بروز این بیماری موثر دانست که در ادامه به آن اشاره خواهد شد:

• از بین‌ رفتن‌ بافت‌ به‌ علت‌ گسترش‌ آبسه‌ زمینه‌ای‌


• گسترش‌ عفونت‌ ناشی‌ از پارگی‌ در مجرای‌ مقعدی‌


• در برخی از اوقات به دلیل ایجاد ضربه‌، عفونت‌ راست‌ روده‌ (از جمله‌ با میکروبی‌ به‌ نام‌ کلامیدیا)، سرطان‌ و اشعه‌ درمانی‌ نیز امکان بروز فیستول وجود دارد.

هر چند فیستول آنال می‌تواند به دنبال عفونت ناشی از تروما، فیشر، TB ، بیماری کرون، کارسینوما، رادیاسیون، اکتینومیکوزیس و کلامیدیا نیز ایجاد شود، از این رو در ابتدا به شرح آبسه مقعدی که از مهم ترین دلایل ایجاد فیستول مقعد به حساب می آید، می پردازیم.جالب است بدانیم که پس از تخلیه آبسه در حالت طبیعی و یا توسط جراح، تنها با گذشت دو هفته علائم بیماری به طور کامل برطرف خواهد شد، به طوری که که بیمار می‌تواند به بهبودی کامل دست یابد، اما این در حالی است که در برخی از افراد دهانه ای که برای خروج چرک به روش جراحی یا به طور خود به خود ایجاد شده است، باز می‌ماند.باید توجه داشت که این دهانه در واقع توسط مجرای باریکی به روده بزرگ و مقعد راه دارد و مانند تونل باریکی، پوست اطراف مقعد را به داخل روده بزرگ وصل می‌کند. به این مجرای باریک، فیستول اطراف مقعد گفته می شود. البته گاهی نیز بدون سابقه بارزی از علائم آبسه مقعدی، فرد دچار این عارضه می‌شود.تفاوت میان فیستول مقعدی و سینوس پیلونیدالشایان ذکر است برخی از افراد در تمایز میان فیستول و کیست مویی (سینوس پیلونیدال) با مشکل مواجه می شوند، لذا در این مجال به بررسی وجه تمایز این دو می پردازیم.
گفتنی است هر حفره ای که از یک طرف سرآن باز باشد به نحوی که ترشحاتش خارج شود، سینوس نامیده می‌شود. به عنوان مثال می توان به سینوس بینی اشاره کرد، چرا که در واقع فقط یک حفره خروجی دارد و آن هم به داخل بینی راه دارد. از سوی دیگر اگر حفره دارای دو سوراخ (یکی ورودی و یکی خروجی و یا بالعکس) باشد، به آن فیستول اطلاق داده می شود.به عبارت ساده تر فیستول یک کانال دو طرفه است که از یک سو به بافت رکتوم و از سوی دیگر به بافت پوستی اطراف مقعد راه دارد، بنابراین فیستول مقعد یک تونل، نا به جا یا غیر عادی می‌باشد که در حالت عادی امکان ایجاد آن وجود ندارد مگر با زمینه بیماری های دیگر مانند آبسه مقعد ایجاد خواهد شد.زمان مراجعه به پزشکاگر گمان می‌کنید علائم فیستول مقعدی را دارید به پزشک جراح عمومی یا متخصص کولورکتال مراجعه کنید. پزشک در ابتدا در مورد علائم و شرایطی که اخیرا تجربه کرده اید از شما سوالاتی می‌پرسد.همچنین ممکن است بخواهند مقعد شما را معاینه کنند که این عمل با وارد کردن یک انگشت (با دستکش) به داخل مقعد انجام می‌شود تا علائم فیستول را بررسی کنند. در صورتی که دکتر به فیستول مشکوک شود، موارد زیر را برای تشخیص قطعی انجام می‌دهد:

• معاینه فیزیکی رکتوم


• یک پروکتوسکوپی، که در آن از یک تلسکوپ ویژه با یک نور در انتهای آن برای مشاهده داخل مقعد استفاده می‌شود


• اسکن اولتراسوند، اسکن ام آر آی یا سی تی اسکن

بررسی عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به فیستول مقعدیگفتنی است در میزان بروز بیماری فیستول مقعدی عواملی می‌تواند باعث تشدید و یا اینکه عامل بروز این بیماری محسوب شوند که در ادامه به آن اشاره می نمائیم.

• بیماری التهابی


• آپاندیست یا دیورتیکولیت حاد


• درمان تزریقی برای بواسیر داخلی


• زخم ناشی از یک جسم تیز مانند پوسته تخم مرغ و یا استخوان ماهی که دفع می شود و یا صدمه ناشی از نوک وسیله تنقیه

عوارض فیستول آنالبسیاری از بیماران نگران عوارض فیستول آنال هستند و گاهی آن را به بیماری‌هایی مثل سرطان ربط می‌دهند، در حالیکه این مورد به ندرت ممکن است اتفاق بیفتد. از عوارض شایع این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش عفونت و احتمال ایجاد آسیب در بافت‌های دیگر بدن. در مواقعی که شدت عفونت زیاد است احتمال راه یابی آن به خون هم وجود دارد که باید بصورت اورژانسی برای درمان ان اقدام شود.


• پیچیده شدن بیماری و زیاد شدن تعداد مسیرهای فیستول که روند درمان و جراحی را پیچیده و سخت تر می‌کند.


• همچنین برخی از روش‌های درمان و جراحی فیستول می‌توانند عوارضی مثل بی اختیاری روده و عدم کنترل در دفع گاز و مدفوع را به دنبال داشته باشند.بسیاری از مبتلایان اطلاعات کافی درباره بیماری فیستول مقعدی ندارند و زمانی که به آن مبتلا می‌شوند با مصرف داروهای آنتی بیوتیک و روش‌های خانگی سعی در درمان این عارضه دارند. در صورتی که بیماری فیستول با دارو درمان نمی‌شود و برای درمان آن نیاز به روش‌های پزشکی است. در ادامه به بررسی اینکه علت و علائم فیستول چیست خواهیم پرداخت:فیستول چیست؟فیستول مقعدی یا ناسور کانال و مجرایی است که زیر پوست تشکیل و غدد عفونی مسدود شده را به بخش آبسه شده مقعد متصل می‌کند. این عارضه می‌تواند با یا بدون آبسه مقعد تشکیل و درست به پوست نزدیک مقعد متصل شود.به عبارت ساده تر به هر نوع ارتباط غیر طبیعی و یا مجرای ارتباطی بین دو اندام مختلف و یا دو بخش جداگانه از بدن که از آن عفونت خارج می‌شود، فیستول اطلاق داده می‌شود.گفتنی است فیستول مقعدی می‌تواند باعث خونریزی و ترشح در هنگام عبور مدفوع شود، به گونه ای که بیمار احساس درد را تجربه نماید.جالب است بدانیم که محتویات میکروبی داخل روده بزرگ از طریق مجرای فیستول، به زیر پوست راه پیدا می‌کند و در بعضی از مواقع، باعث ایجاد عفونت، ترشح، آبسه و یا ایجاد حالتی مثل جوش چرکی می‌شود که البته این عارضه باعث بروز درد و ترشح می‌شود.اما این در حالی است که پس از تخلیه شدن ترشحات، احساس درد نیز برطرف خواهد شد. به طور کلی فیستول مقعد یک اصطلاح پزشکی است که به ایجاد مجرایی بین پوست، عضلات مقعد و قسمت پایانی دستگاه گوارش (مقعد) گفته می‌شود.باید توجه داشت که اگر مسیر فیستول از میان عضله اسفنکتر خارجی بگذرد، این بیماری از نوع High میباشد و در صورتی که مسیر فیستول کوتاه بوده و اسفنکتر خارجی را دربر نگیرد، از نوع low است.

همان گونه که می‌دانیم در سراسر روده بزرگ و به ویژه در نزدیکی محل خروج مدفوع (مقعد)، غده‌هایی وجود دارد که مانند غده‌های عرق، مسئول ترشح موادی هستند که بسته به نوع مواد مترشحه، نقش خود را در تامین سلامت کلی بدن ایفا می‌کنند.دهانه این غده‌ها به داخل روده باز می‌شود و ترشحات آن ها از این طریق به داخل روده بزرگ تخلیه می‌شود، اما در صورت بروز این بیماری این قاعده از بین خواهد رفت.علائم بیماری فیستول مقعدیجالب است بدانیم که علائم بیماری فیستول متعدد می‌باشد، اما به طور کلی بیمار در بیشتر موارد تنها به دلیل ترشح مداوم یا متناوب عفونت از دهانه خارجی فیستول به پزشک مراجعه می‌کند و از آن جا که ترشحات فیستول همیشه تخلیه می‌شود، لذا درد نمی‌تواند عامل مهمی برای مراجعه بیماران باشد.اما در مقابل احساس سوزش یا خارش ناشی از ترشحات می‌تواند عامل اصلی مراجعه بیماران محسوب شود.گفتنی است در اکثر موارد به هنگام معاینه این بیماران، دهانه خارجی مجرای فیستول قابل مشاهده می‌باشد. به طوری که که گاهی یک سوراخ یا برجستگی که از آن چرک خارج می‌شود قابل مشاهده است. مجرای فیستول مانند طنابی لمس می‌شود و مسیر آن در مجاورت اسفنکتر و سوراخ اولیه قابل لمس است، اما به طور کلی می‌توان علائم ذیل را جزء نشانه های اصلی این بیماری برشمرد:

• ترشح مداوم یا متناوب


• وجود یک برجستگی سفت و دردناک به هنگام لمس


• یک درد ثابت و ضربان دار که ممکن است هنگام نشستن، حرکت کردن، مدفوع یا سرفه بدتر شود


• التهاب و تغییر رنگ پوست اطراف فیستول


• در مواقعی درجه حرارت بالا (تب) در صورت داشتن آبسه


• مشکل در کنترل حرکات روده (بی اختیاری روده) در برخی موارد


• دلایل ابتلا به بیماری فیستول مقعدی چیست؟مهم ترین علت ایجاد بیماری فیستول مقعد، ابتلا به آبسه می‌باشد. هر چند می‌توان دلایل دیگری را در بروز این بیماری موثر دانست که در ادامه به آن اشاره خواهد شد:


• از بین‌ رفتن‌ بافت‌ به‌ علت‌ گسترش‌ آبسه‌ زمینه‌ای‌


• گسترش‌ عفونت‌ ناشی‌ از پارگی‌ در مجرای‌ مقعدی‌


• در برخی از اوقات به دلیل ایجاد ضربه‌، عفونت‌ راست‌ روده‌ (از جمله‌ با میکروبی‌ به‌ نام‌ کلامیدیا)، سرطان‌ و اشعه‌ درمانی‌ نیز امکان بروز فیستول وجود دارد.




بنابراین می‌توان این ادعا را داشت که فیستول آنال یا anal fistula شکل مزمن عفونت های آنورکتال می‌باشد و بسیاری از بیماران مبتلا به آن در گذشته سابقه ابتلا به آبسه اطراف مقعد را نیز تجربه نموده اند. هر چند این قاعده برای تمام بیماران مبتلا به فیستول صادق نیست، اما بر اساس تحقیقات می‌توان به این مهم دست یافت که ۵۰ درصد آبسه‌های اطراف مقعد در نهایت منجر به فیستول خواهند شد.


هر چند فیستول آنال می‌تواند به دنبال عفونت ناشی از تروما، فیشر، TB ، بیماری کرون، کارسینوما، رادیاسیون، اکتینومیکوزیس و کلامیدیا نیز ایجاد شود، از این رو در ابتدا به شرح آبسه مقعدی که از مهم ترین دلایل ایجاد فیستول مقعد به حساب می آید، می پردازیم.جالب است بدانیم که پس از تخلیه آبسه در حالت طبیعی و یا توسط جراح، تنها با گذشت دو هفته علائم بیماری به طور کامل برطرف خواهد شد، به طوری که که بیمار می‌تواند به بهبودی کامل دست یابد، اما این در حالی است که در برخی از افراد دهانه ای که برای خروج چرک به روش جراحی یا به طور خود به خود ایجاد شده است، باز می‌ماند.باید توجه داشت که این دهانه در واقع توسط مجرای باریکی به روده بزرگ و مقعد راه دارد و مانند تونل باریکی، پوست اطراف مقعد را به داخل روده بزرگ وصل می‌کند. به این مجرای باریک، فیستول اطراف مقعد گفته می شود. البته گاهی نیز بدون سابقه بارزی از علائم آبسه مقعدی، فرد دچار این عارضه می‌شود.تفاوت میان فیستول مقعدی و سینوس پیلونیدالشایان ذکر است برخی از افراد در تمایز میان فیستول و کیست مویی (سینوس پیلونیدال) با مشکل مواجه می شوند، لذا در این مجال به بررسی وجه تمایز این دو می پردازیم.
گفتنی است هر حفره ای که از یک طرف سرآن باز باشد به نحوی که ترشحاتش خارج شود، سینوس نامیده می‌شود. به عنوان مثال می توان به سینوس بینی اشاره کرد، چرا که در واقع فقط یک حفره خروجی دارد و آن هم به داخل بینی راه دارد. از سوی دیگر اگر حفره دارای دو سوراخ (یکی ورودی و یکی خروجی و یا بالعکس) باشد، به آن فیستول اطلاق داده می شود.به عبارت ساده تر فیستول یک کانال دو طرفه است که از یک سو به بافت رکتوم و از سوی دیگر به بافت پوستی اطراف مقعد راه دارد، بنابراین فیستول مقعد یک تونل، نا به جا یا غیر عادی می‌باشد که در حالت عادی امکان ایجاد آن وجود ندارد مگر با زمینه بیماری های دیگر مانند آبسه مقعد ایجاد خواهد شد.زمان مراجعه به پزشکاگر گمان می‌کنید علائم فیستول مقعدی را دارید به پزشک جراح عمومی یا متخصص کولورکتال مراجعه کنید. پزشک در ابتدا در مورد علائم و شرایطی که اخیرا تجربه کرده اید از شما سوالاتی می‌پرسد.همچنین ممکن است بخواهند مقعد شما را معاینه کنند که این عمل با وارد کردن یک انگشت (با دستکش) به داخل مقعد انجام می‌شود تا علائم فیستول را بررسی کنند. در صورتی که دکتر به فیستول مشکوک شود، موارد زیر را برای تشخیص قطعی انجام می‌دهد:

• معاینه فیزیکی رکتوم


• یک پروکتوسکوپی، که در آن از یک تلسکوپ ویژه با یک نور در انتهای آن برای مشاهده داخل مقعد استفاده می‌شود


• اسکن اولتراسوند، اسکن ام آر آی یا سی تی اسکن


• بررسی عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به فیستول مقعدیگفتنی است در میزان بروز بیماری فیستول مقعدی عواملی می‌تواند باعث تشدید و یا اینکه عامل بروز این بیماری محسوب شوند که در ادامه به آن اشاره می نمائیم.


• بیماری التهابی


• آپاندیست یا دیورتیکولیت حاد


• درمان تزریقی برای بواسیر داخلی


• زخم ناشی از یک جسم تیز مانند پوسته تخم مرغ و یا استخوان ماهی که دفع می شود و یا صدمه ناشی از نوک وسیله تنقیه


• عوارض فیستول آنالبسیاری از بیماران نگران عوارض فیستول آنال هستند و گاهی آن را به بیماری‌هایی مثل سرطان ربط می‌دهند، در حالیکه این مورد به ندرت ممکن است اتفاق بیفتد. از عوارض شایع این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:


• افزایش عفونت و احتمال ایجاد آسیب در بافت‌های دیگر بدن. در مواقعی که شدت عفونت زیاد است احتمال راه یابی آن به خون هم وجود دارد که باید بصورت اورژانسی برای درمان ان اقدام شود.


• پیچیده شدن بیماری و زیاد شدن تعداد مسیرهای فیستول که روند درمان و جراحی را پیچیده و سخت تر می‌کند.


• همچنین برخی از روش‌های درمان و جراحی فیستول می‌توانند عوارضی مثل بی اختیاری روده و عدم کنترل در دفع گاز و مدفوع را به دنبال داشته باشند.

فیستول چیست